Wewnętrzna struktura organizacyjna sądów

Wewnętrzną strukturę organizacyjną sądów określa Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. - Regulamin urzędowania sądów powszechnych. 

Rozdział 4 § 13 ust. 2 mówi o tym, iż "liczba sędziów lub referendarzy sądowych tworzonego wydziału nie powinna być mniejsza niż 5 sędziów lub referendarzy sądowych, łącznie z przewodniczącym". Liczba wydziałów w sądzie jest uzależniona od liczby i rodzaju spraw należących do właściwości sądu oraz limitu etatów sędziów i asesorów sądowych, jak również liczby referendarzy sądowych. Poszczególne wydziały sądu oznacza się kolejnymi liczbami rzymskimi. Całokształtem pracy w wydziale w zakresie spraw sądowych kieruje przewodniczący wydziału (§ 57).

Rozdział 4 § 20 ust. 1 oznajmia, iż każdy wydział w sądzie musi posiadać sekretariat. Sekretariatem wydziału kieruje kierownik sekretariatu. Kierownik sekretariatu wydziału odpowiada m. in. za przechowywanie i używanie pieczęci wydanych do użytku wydziału (§ 11 ust. 4) oraz informuje biuro podawcze sądu o przekazaniu do innego wydziału pisma wszczynającego postępowania, jeżeli owo pismo wszczynające postępowanie wpłynęło do wydziału, który nie jest właściwy w sprawie (§ 55 ust.1). Ponadto sporządza odpisy dokumentów (weksli, czeków, warrantów, rewersów i bankowych umów kredytowych) z adnotacją o miejscu przechowywania oryginału dokumentu (§ 79 ust.2) i w razie potrzeby zwraca się o dane do Krajowego Rejestru Karnego. 

Kierownik sekretariatu wydziału lub inny upoważniony przez niego pracownik sekretariatu mogą udzielać telefonicznie informacji o sprawie rozpoznawanej w wydziale, po uprzednim podaniu danych osobowych strony lub uczestnika postępowania albo sygnatury akt sprawy (§ 31 ust. 1).

Sekretariaty sądowe przyjmują interesantów co najmniej przez 6 godzin w czasie urzędowania sądu, a w każdy poniedziałek do godz. 18:00. Interesanci przyjmowani są w kolejności zgłaszania się do sekretariatu (§ 45 ust. 4).

Godziny urzędowania sądu i godziny przyjęć interesantów ustala prezes sądu (§ 45 ust. 1). W razie potrzeby prezes sądu może zarządzić dwuzmianowy system urzędowania sądu. Kasy sądowe są czynne w godzinach urzędowania sądu, z wyłączeniem czasu niezbędnego do dokonania rozliczeń księgowych (§ 45 ust. 7).

W sądzie apelacyjnym do wykonywania czynności z zakresu wewnętrznego nadzoru administracyjnego nad działalnością administracyjną sądów tworzy się wydział wizytacji (§ 14 ust. 1). Obowiązki przewodniczącego wydziału wizytacji może pełnić prezes lub wiceprezes sądu.

W sądzie okręgowym do wykonywania czynności z zakresu wewnętrznego nadzoru administracyjnego nad działalnością administracyjną sądów może być utworzony wydział wizytacji lub referat do spraw wizytacji (§ 15 ust. 1). Obowiązki przewodniczącego wydziału wizytacji lub kierownika referatu do spraw wizytacji pełni prezes lub wiceprezes sądu.

[Sądy okręgowe tworzy i znosi Minister Sprawiedliwości po uzyskaniu opinii Krajowej Rady Sądownictwa w drodze rozporządzenia. Obszar właściwości sądu okręgowego winien obejmować obszary właściwości przynajmniej dwóch sądów rejonowych. Mogą również być powoływane ośrodki zamiejscowe i wydziały zamiejscowe sądów okręgowych. Obecnie w Polsce istnieje 45 sądów okręgowych].

W ramach wydziałów mogą być tworzone sekcje. Do pełnienia obowiązków kierownika sekcji prezes sądu wyznacza jednego z sędziów orzekających w wydziale.

Czynności z zakresu administracji sądowej mające na celu zapewnienie warunków do realizacji podstawowej działalności sądów są wykonywane w oddziałach i innych wydzielonych komórkach organizacyjnych sądów (§ 21).

W sądzie apelacyjnym tworzy się oddziały: administracyjny, kadr, finansowy oraz gospodarczy. Prezes sądu apelacyjnego tworzy oddział informatyczny albo — w ramach oddziału administracyjnego — sekcję informatyczną.

W sądzie okręgowym tworzy się oddziały: administracyjny, kadr, finansowy, gospodarczy oraz informatyczny. W sądzie okręgowym o limicie etatów sędziowskich poniżej 40 oddziały: administracyjny, kadr i informatyczny łączy się w oddział administracyjny, a oddziały finansowy i gospodarczy — w oddział finansowy.

W sądach apelacyjnych i okręgowych w ramach oddziału administracyjnego mogą być tworzone zespoły do spraw analiz i organizacji pracy (§ 24).

W sądzie rejonowym o limicie etatów sędziowskich do 14 tworzy się tylko oddział administracyjno-finansowy (§ 25 ust. 4). W sądzie rejonowym o limicie etatów sędziowskich powyżej 31 tworzy się oddziały: administracyjny, kadr, finansowy oraz gospodarczy.W sądzie rejonowym o limicie etatów sędziowskich powyżej 50 tworzy się ponadto oddział informatyczny (§ 25 ust. 2). W sądzie rejonowym o limicie etatów sędziowskich do 50, w zależności od rozmiaru zadań, prezes sądu okręgowego w uzgodnieniu z Ministrem Sprawiedliwości może utworzyć oddział informatyczny lub w ramach oddziału administracyjnego lub administracyjno-finansowego – sekcję informatyczną (§ 25 ust. 5).

W sądzie rejonowym o limicie etatów sędziowskich od 15 do 30 oddziały administracyjny i kadr łączy się w oddział administracyjny, a oddziały finansowy i gospodarczy – w oddział finansowy.

Zadania związane ze współpracą sądu ze środkami masowego przekazu wykonuje prezes lub wiceprezes sądu. W sądzie apelacyjnym i okręgowym do wykonywania tychże zadań może być powołany rzecznik prasowy. Rzecznik prasowy podlega bezpośrednio prezesowi sądu. Prezes sądu prowadzi również kontrolę wydanych pieczęci urzędowych (§ 11 ust. 3).

Sędziom, referendarzom sądowym, asystentom sędziów i kuratorom sądowym urlopu udziela prezes sądu, zaś pozostałym pracownikom sądu – dyrektor sądu. Dyrektorowi sądu urlopu udziela prezes sądu. Prezesom sądów apelacyjnych urlopu udziela Minister Sprawiedliwości, prezesom sądów okręgowych – prezes sądu apelacyjnego, a prezesom sądów rejonowych – prezes sądu okręgowego (§ 47 ust. 2).