Agresja i asertywność

Agresja - impulsywne zachowanie, niejednokrotnie podyktowane frustracją, zmierzające do zadania bólu, cierpienia, a także do wyrządzenia szkody istocie żywej, a niekiedy nawet sobie (samoagresja, autoagresja).

Agresja instrumentalna - akt agresji służący osiągnięciu określonego celu. Nie musi tu występować gniew, złość.

Frustracja - stan emocjonalny jednostki wywołany niemożnością zaspokojenia popędów (frustracja pierwotna) bądź też niemożnością realizacji celów i dążeń (frustracja wtórna). Charakteryzuje się poczuciem zagrożenia, bezsensowności wszelkich działań i zniechęcenia. Frustracja często jest przyczyną agresji, lecz może być także czynnikiem pobudzającym do uczenia się nowych, bardziej skutecznych form zachowania.

Agresja przemieszczona - zastępcze zranienie istoty żywej w sytuacji niemożności "wyładowania się" na osobie stanowiącej rzeczywiste źródło pobudzenia i agresji.

Agresja ochronna - jest spowodowana koniecznością obrony samego siebie.


Asertywność - zachowanie, które nie nosi znamion ani agresji ani uległości; umiejętność pełnego wyrażania siebie w kontakcie z inną osobą; uczciwe, bezpośrednie i stanowcze wyrażanie wobec innej osoby swoich uczuć, postaw, opinii lub pragnień w sposób respektujący uczucia, postawy, opinie, pragnienia i prawa drugiej osoby; umiejętność wyrażania własnych praw bez naruszania i przy jednoczesnym poszanowaniu praw innych ludzi. Zachowanie asertywne pomaga w osiągnięciu celów i wolne jest od niepokoju. Asertywność współwystępuje z ludzkimi kompetencjami radzenia sobie z wymaganiami stawianymi przez życie. Wysoki poziom asertywności zapewnia skuteczne funkcjonowanie w relacjach z innymi osobami, umiejętność adaptacji do wymagań społeczno-kulturowych, wytrwałe dochodzenie do realizacji celów osobistych. Ponadto asertywność jest częścią składową inteligencji emocjonalnej, a zatem zachowania asertywne przesądzają o jakości komunikacji i w związku z tym pozwalają łatwiej nawiązywać interakcje społeczne. 

Właściwościami, które pomagają wykształcić asertywność, są: silny typ układu nerwowego, odporność na stres i aktywność, czyli skłonność do działania. Osoby aktywne mają większe szansę na nauczenie się zachowań asertywnych, a co za tym idzie- lepiej komunikują się z otoczeniem. Właściwościami, które utrudniają wykształcenie asertywności, są: słaby typ układu nerwowego, introwertyzm, zamknięcie na nowe doświadczenia i neurotyzm. Ponadto większą szansę na to, żeby mieć niską asertywność, mają osoby, które miały rodzica tyrana. Inne przyczyny niskiej asertywności to: brak pewności siebie, niska samoocena, brak szacunku dla siebie lub innych, niska odpowiedzialność za siebie, mniejsza umiejętność zadawania pytań, mniejsza umiejętność słuchania innych.

Techniki asertywności:

1. Technika pękniętej płyty - polega na tym, żeby po wypowiedzi osoby atakującej nas powtarzać aż do skutku zwrot "NIE". Aby ta technika była skuteczna, musimy spełnić następujące warunki: kontakt wzrokowy, silne brzmienie głosu, tonacja wznosząca.
2. Technika zasłony z mgły - polega na wypowiadaniu słów, które są potwierdzeniem zarzutów pod naszym adresem.