Od autorytaryzmu do demokracji

5 WZORÓW PRZECHODZENIA OD AUTORYTARYZMU DO DEMOKRACJI:

• cykliczny (Turcja, Nigeria) - problemy gospodarcze sprawiają, że koalicja popierająca władzę autorytarną rozpada się, wskutek czego władza autorytarna przestaje istnieć;
• drugiej próby (Hiszpania, Portugalia, Czechy, Polska) - kraje o systemie autorytarnym przechodziły do demokracji, nie sprawdzała się ona jednak ze względu na problemy gospodarcze. Następował na jakiś czas powrót do rządów autorytarnych, dopiero przy drugiej próbie do ustroju demokratycznego;
• demokracja przerywana (Indie, Urugwaj) - kraje, w których powstały systemy demokratyczne i przetrwały długi okres, ale doszło do załamania i procesy demokratyczne uległy zawieszeniu. Mimo to długie doświadczenie uniemożliwiło przywódcom narzucenie autorytaryzmu;
• bezpośrednie przejście - nagła gwałtowna zmiana: od stabilnego systemu autorytarnego do stabilnego systemu demokratycznego;
• dekolonizacyjny - demokratyczne państwo narzuca instytucje demokratyczne swoim koloniom. Z czasem kraj uzyskuje niepodległość i nie wyzbywa się instytucji i praktyk demokratycznych.

Demokratyzacja - zmiany systemowe, które prowadzą od autorytaryzmu do demokracji.

Demokracja - pojęcie określające trwanie systemu demokratycznego (po procesie demokratyzacji).

Fala demokratyzacji - grupa przemian z niedemokratycznych do demokratycznych systemów politycznych w określonym czasie.

Reakcje przywódców autorytarnych na demokratyzację:

• nieprzyjmowanie tego faktu do wiadomości;
• nasilenie represji;
• konflikt międzynarodowy poprzez wywołanie nacjonalizmu;
• pozory systemu demokratycznego (partie wyborcze, pozory wolnych wyborów).

Demokracja ograniczona - mniejszości wyłącza się z demokracji.

Pseudodemokracja (demokracja fasadowa) - istnieją instytucje demokratyczne, ale nie odgrywają one większej roli.


Modele zmian systemów państwowych (ustrojowych):

• negocjowana zmiana systemu - pokojowa zmiana; nie jest możliwa w krajach totalitarnych; wśród władzy istnieje orientacja reformatorska, chcą udoskonalać system;
• kapitulacja i oddanie władzy przez rządzących (Argentyna, NRD, Czechosłowacja);
• rewolucja (Rosja, Francja, Rumunia);
• próba reformowania systemu bez udziału i współpracy opozycji;
• rozpad państwa wielonarodowego (ZSRR, Jugosławia) - mniejszości narodowe buntują się.

Depolityzacja - społeczeństwo nie jest dopuszczane do polityki, władza ma monopol na tworzenie polityki i uczestnictwo w niej. Nie ma możliwości kontroli władzy.

Militaryzacja instytucji państwa - kontrolę nad instytucjami państwa przejmuje wojsko lub służby bezpieczeństwa. Ulegają one polityzacji.