Prawo a moralność

Prawo - zespół norm postępowania ustanowionych i uznawanych przez państwo, które sprawuje nad nim kontrolę; określony i uporządkowany według ustalonego schematu system, którego zadaniem jest regulowanie życia społeczeństwa; ogół ustanowionych i usankcjonowanych przez państwo reguł i norm postępowania, których stosowanie zagwarantowane jest przymusem państwowym; 

zbiór norm ogólnych pochodzących od organów państwa, na straży których stoi przymus państwowy. 

Aspekty postrzegania prawa:


- aspekt normatywny - zbiór reguł postępowania;
- aspekt realny - fakt psychospołeczny;
- aspekt aksjologiczny - prawo ma być sprawiedliwe, słuszne, możliwe do zrealizowania i jawne.

Moralność - obejmuje te normy społeczne, które kwalifikują ludzkie zachowania jako dobre lub złe, słuszne bądź niesłuszne.

Komponenty moralności:
- wartości;
- normy moralne;
- oceny (porównanie zastanego stanu rzeczy ze stanem idealnym) i sankcje;
- wzory moralne i wzorce osobowe;
- czyny moralne.

Moralność komunistyczna – to taka moralność, która służy walce z wyzyskiem, która jednoczy ludzi pracy przeciwko wszelkiemu wyzyskowi, przeciwko prywatnej własności środków produkcji, albowiem prywatna własność środków produkcji oddaje w ręce jednej osoby to, co stworzone zostało pracą całego społeczeństwa.

Etos - ogół norm społecznych regulujących zachowania członków danego społeczeństwa.

Różnice pomiędzy prawem a moralnością:

- zakres obowiązywania norm prawnych i moralnych;

- źródło obowiązywania norm prawnych i moralnych;

- społeczne poparcie dla norm moralnych;

- sposób egzekwowania norm prawnych i moralnych;

- przedmiot regulacji - prawo to postępowanie, a nie myślenie. Przedmiotem regulacji prawnej są zewnętrzne zachowania, natomiast przedmiotem potępienia moralnego może być sam fakt życzenia czegoś złego, myślenia czy zazdroszczenia.

Sprawiedliwość:

- formalna - osoby, sytuacje i stany rzeczy, które są pod pewnym względem podobne, powinny być traktowane podobnie (reguła równej miary);

- materialna - wskazuje na to, jakie osoby, sytuacje i stany rzeczy należą do tej samej kategorii.

Rodzaje sprawiedliwości materialnej:

- dystrybutywna (rozdzielcza) - każdemu stosownie do pracy, zasług, potrzeb i pozycji społecznej;

- komutatywna (wymienna) - każdemu stosownie do zobowiązań, które na siebie dobrowolnie przyjął; określa taką ilość dóbr, która jest proporcjonalna do dźwiganego ciężaru; oznacza sprawiedliwy podział, który wynika z dobrowolnie zawartej umowy.

Aksjologia:
- ogólna - celem jest sformułowanie jednolitego systemu opisującego świat wartości;
- szczegółowa - konkretne wartości poznawcze, estetyczne, prawne, religijne.
Aksjologie mogą być:
- naturalistyczne - wartościami będzie to, co jest zgodne z naturą (utylitaryzm wartości);
- antynaturalistyczne - wartościami będą te stany rzeczy, które zaspokajają potrzeby duchowe.

Internalizacja norm moralnych - uwewnętrznienie norm moralnych; kierowanie się nie tylko literą normy, ale i duchem normy.

3 wskaźniki internalizacji norm moralnych:

• rozumienie logicznego zakresu normy;
• odporność na pokusę;
• poczucie winy.